ನೋಟು ನಿಷೇಧದ ಬಳಿಕ ಹುಟ್ಟು ಪಡೆದಿದ್ದ 2000 ರೂ. ಮುಖ ಬೆಲೆಯ ನೋಟು ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಅಂತ್ಯ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಮಹತ್ವದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ʼಕ್ಲೀನ್ ನೋಟ್ʼ ನೀತಿಯ ಅಡಿ 2000 ರೂ. ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1ರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಥಗಿತ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಆರ್ಬಿಐ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ.
2019-20ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಿಂದ 2000 ರೂ.ನೋಟು ಮುದ್ರಣ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಗಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಎಟಿಎಂಗಳಲ್ಲೂ ಈ ನೋಟು ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಈಗ ಆರ್‌ಬಿಯ 2 ಸಾವಿರ ರೂ. ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಪಡೆದ ನಿರ್ಧಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಜನರಲ್ಲಿ ಹಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಏಳುವುದು ಸಹಜ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
- 2000 ರೂ.ಗೆ ಕಾನೂನು ಮಾನ್ಯತೆ ಇದೆಯೇ..!?- ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 30ರವರೆಗೂ ಈ ನೋಟುಗಳು ಕಾನೂನು ಮಾನ್ಯತೆ ಹೊಂದಿರಲಿವೆ.
- ಈಗಲೂ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದೇ? – 2000 ರೂ. ನೋಟು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಷೇಧ ಹೇರಿಲ್ಲ. ಪಾವತಿ ಮಾಡಲು, ಹಣವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದು.
- ಒಂದು ದಿನದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ರೂಪಾಯಿ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು?– ದಿನವೊಂದಕ್ಕೆ ಗರಿಷ್ಠ 20 ಸಾವಿರ ರೂ. ಹಣವನ್ನು ಯಾವುದೇ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು.
- ಅಕೌಂಟ್‌ ಇಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೂ ಬದಲಿಸಬಹುದೇ?– ಹೌದು. ಅಕೌಂಟ್‌ ಇಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೂ ಯಾವುದೇ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಒಂದು ದಿನದಲ್ಲಿ 20 ಸಾವಿರ ರೂ. ಹಣವನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆರ್ಬಿಐ 19 ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ನೋಟ್ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ.
- 20 ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತಲೂ ಜಾಸ್ತಿ ಹಣ ಇದ್ದರೆ ಏನು?– 20 ಸಾವಿರ ರೂ.ಗಿಂತಲೂ ಜಾಸ್ತಿ ಹಣ ಇದ್ದರೂ ಯಾವುದೇ ಸಮಸ್ಯೆ ಇಲ್ಲ. ಬ್ಯಾಂಕಿಗೆ ಹೋಗಿ ನಿಮ್ಮ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಇಡಬಹುದು. ಠೇವಣಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೇರಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕೆವೈಸಿ ಮತ್ತು ಇತರೇ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
- ಯಾವಾಗ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು? ಕೊನೆಯ ದಿನಾಂಕ ಯಾವುದು?– ಮೇ 23 ರಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡು ಸೆ. 30ರವರೆಗೆ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಸಮಯಾವಕಾಶ ಇದೆ.
- ಶುಲ್ಕ ಪಾವತಿಸಬೇಕೇ?– ಹಣ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಶುಲ್ಕ ಪಾವತಿಸಬೇಕಿಲ್ಲ. ಉಚಿತವಾಗಿಯೇ ಸೌಲಭ್ಯ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
- 2000 ರೂ. ನೋಟು ವಾಪಸ್ ಯಾಕೆ?– ಆರ್ಬಿಐ 2 ಸಾವಿರ ರೂ. ನೋಟನ್ನು ವಾಪಸ್ ಪಡೆದಿದೆಯೇ ಹೊರತು ನಿಷೇಧ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಭಾರೀ ಹಗರಣ ಮತ್ತು ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳ ಹಾವಳಿ ತಡೆಯಲು ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬಡವರು, ಶ್ರೀಸಾಮಾನ್ಯರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಈ ಹಣವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿಲ್ಲ.
- ನೋಟು ನಿಷೇಧಕ್ಕೂ, ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಏನು?– 2016ರ ಸೆ.8 ರಂದು 500, 1000 ರೂ. ನೋಟುಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ನಿಷೇಧ ಹೇರಲಾಗಿತ್ತು. ಅಂದರೆ 1000, 500 ರೂ. ಕಾನೂನಿನ ಮಾನ್ಯತೆ ರದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ದಿಢೀರ್‌ 2000 ರೂ. ರದ್ದಾಗಿಲ್ಲ. ಸೆ.30ರವರೆಗೂ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ.
ಯಾವ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೆಷ್ಟು 2000 ರೂ.ನೋಟು ಮುದ್ರಣ..??
* 2016-17ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ – 353.29 ಕೋಟಿ ರೂ.ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟು
* 2017-18ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ – 11.15 ಕೋಟಿ ರೂ.ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟು
* 2018-19ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ – 4.66 ಕೋಟಿ ರೂ.ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟು
* 2019-20ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಿಂದ ನೋಟು ಮುದ್ರಣ ಸ್ಥಗಿತ
ಚಲಾವಣೆ ಇಳಿಕೆ:
2018ರ ಮಾರ್ಚ್ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ 2 ಸಾವಿರ ರೂ. ಮುಖಬೆಲೆಯ 33,632 ಲಕ್ಷ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ 2019ರ ಮಾರ್ಚ್ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆ 32,910 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. 2020ರ ಮಾರ್ಚ್ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಇದು 27,398 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು.
ದೇಶದಲ್ಲಿನ ಕಪ್ಪುಹಣ ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬ್ರೇಕ್ ಹಾಕುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ನೋಟು ನಿಷೇಧ ನಿರ್ಧಾರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಗೆ ತಂದಿದ್ದ 2 ಸಾವಿರ ರೂ. ಮುಖಬೆಲೆಯ ನೋಟುಗಳ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿದೆ ಎಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ 2019ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿತ್ತು. ನವೆಂಬರ್ 8, 2016ರಲ್ಲಿ ನೋಟ್ ನಿಷೇಧ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆರ್ಬಿಐ 2 ಸಾವಿರ ರೂ.ನಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಹಣಕಾಸು ಕೊರತೆಯನ್ನು ಭರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ 2000 ರೂ. ಚಲಾವಣೆಗೆ ತಂದಿತ್ತು.
